تلاش برای یافتن ردی از تعداد قابل توجهی از تیم‌هایی که سابقه ی حضور در لیگ برتر را داشته اند ، بی فایده است . اثری از آن ها نیست . حتی یک دفتر کار از این باشگاه‌ها باقی نمانده و آن ها تنها تبدیل به یک نام خشک و خالی در فوتبال ایران شده‌اند . تیم‌هایی که روزگاری محل رشد و پرورش بسیاری از فوتبالیست‌های بزرگ این مملکت بوده‌اند و مردان بزرگی را در این عرصه ساخته‌اند .
در راس همه ی این نام‌ها بی هیچ اغماضی باید به نام پاس تهران اشاره کرد . باشگاهی وزین که در سازندگی ید طولایی داشت . در این تعریف باید باشگاه راه آهن تهران را هم گنجاند . در شرح حال راه آهن و خدماتی که به فوتبال داشت ، می‌شود صفحات بسیاری را سیاه کرد . راه آهن باشگاهی بود که تا همین 3 فصل پیش در لیگ برتر حیات داشت ، آن ها پس از سقوط به لیگ یک رفتند تا شاید به لیگ برتر بازگردند اما منحل شدند ! سرنوشتی غم انگیز که شاید 10 سال بعد مضراتش برای فوتبال تهران و فوتبال ایران نمایان شود . این دو باشگاه که رفتند احتمالاً راه را برای انحلال تیم‌های با قدمت کم تری همچون صبا باز کردند . باشگاهی که همچون پاس میان این شهر و آن شهر دست به دست شد تا آخر به نقطه ی نابودی برسد . از صبای قم هم خاطرات بسیاری در عرصه ی فوتبال داریم ؛ در لیگ برتر ، در جام حذفی و حتی لیگ قهرمانان آسیا .
فوتبال ایران فرزندان خودش را به راحتی می‌بلعد و هیچ نیروی بازدارنده‌یی هم جلودارش نیست . هیچ چیز و هیچ‌کس . فوتبال ضرر‌ده ی ایران البته پیش از این نیز چهره ی بسیاری از تیم‌های سازنده ی دیگر را مخدوش کرده است . به این اسامی بنگرید : « شیرین فراز ، شهید قندی ، استیل‌آذین ، پیام مشهد ، داماش (استقلال-پگاه) گیلان ، شموشک نوشهر ، آلومینیوم هرمزگان ، گهر دورود و شاهین بوشهر . »
احتمالاً تا چند روز دیگر باید نام مشکی‌پوشان را هم به این دایره بیفزاییم . حال اگر مشکی پوشان هم به ضرب و زور یک فصل دیگر ادامه حیات دهد ، همین تعداد حذف شده در تاریخ لیگ برتر نیز چشمگیر است . 12 تیم از مجموع 38 تیمی که در لیگ برتر حضور داشته‌اند . در واقع می‌شود این طور به ماجرا نگریست که از 17 سال فعالیت فوتبال ایران به نام لیگ حرفه‌یی 12 تیم به کلی نابود شده‌اند و حال شاید تنها بتوان داماش گیلان را از این دایره قدری دورتر نگه داشت ، تنها به این علت که آن ها تلاش می‌کنند از لیگ دو دوباره به لیگ‌های بالاتر صعود کنند اما مگر فوتبال ضرر‌ده ی ایران که هیچ بازدهی مالی ندارد برای داماش و امثالهم رمقی باقی خواهد گذاشت تا در این کارزار باقی بمانند ؟
این باشگاه‌ها در مقابل باشگاه‌هایی که حمایت کارخانه‌های صنعتی یا حامیان مالی محدودی را که فقط به چند تیم خاص سرویس می‌دهند به دنبال دارند ، هرگز تاب نخواهند آورد و بعید است که ادامه ی این وضعیت باز هم دیگر باشگاه‌ها را مجاب به کناره‌گیری از فوتبال نکند . سرنوشتی که برای این تیم‌ها به وجود آمده را می‌شود تا چند صباحی دیگر پیش روی تیم‌هایی همچون نساجی ، نفت مسجدسلیمان ، استقلال خوزستان ، ماشین سازی تبریز و حتی سپید‌رود دید .
ماندن در این فوتبال برای تیم‌هایی که حمایتی را پشت خود نمی‌بینند ، حقیقتاً غیر‌ممکن و ناشدنی است و متولیان و برنامه‌ریزان فوتبال حرفه‌یی ایران اگر با همین فرمان جلو بروند ، بی شک در آینده به حذف شده‌های قطعی فوتبال ایران تیم‌های تازه‌یی افزوده خواهد شد . رها شدن از این فضای نا‌امید کننده البته چندان هم دشوار نیست . فوتبال اگر سود‌ده باشد ، باشگاهداری در فوتبال اگر همراه با پرداخت حق پخش باشد ، فوتبال حرفه‌یی اگر حق کپی رایت را به درستی اجرا کند ، همه تیم‌هایش ولو در دسته‌های پایین‌تر می‌توانند دخل و خرج خود را جور کنند .
فوتبال ایران نگاهی نو و برنامه‌هایی تازه را می‌طلبد . فوتبال ایران نیازمند برنامه‌ریزانی است که بی‌جهت اساس باشگاه‌های بزرگی همچون پاس و صبا را با انتقال‌های احساسی ویران نکنند . فوتبال ایران برنامه‌ریزانی را میخواهد که جنس تیم‌ها را بشناسند و شهر به شهر قدمت و سابقه ی تیم‌ها را بررسی کنند و برای حیات آن ها و روشن ماندن چراغ باشگاه‌شان دستورالعمل‌هایی ارایه کنند . فوتبال ایران نگاهی متفاوت میخواهد ، خطر را باید احساس کرد . شاید فردا دیر باشد . خیلی دیر .
تکمله : حال بماند که چند تیم تهرانی که لیگ برتری هم نبودند اما در لیگ یک و لیگ تهران حضوری چشمگیر داشتند و در ردیف سازنده‌ها قرار داشتند به نیستی و نابودی رفتند . فقط کافی است به سرنخ‌های ظهور علی کریمی ، فرهاد مجیدی و جواد نکونام در تیم‌های بزرگ تر بنگرید تا نام‌هایی همچون فتح تهران ، بانک ملی ، بهمن کرج ، پارس خودرو و همای تهران مقابل دیدگان‌تان قرار بگیرد . باشگاه‌هایی که هیچ خبری از آن ها نیست ؛ هست ؟
"ایران ورزشی - 4 شهریور"
