پنجاه و سه سال پیش و در روزهای نوروزی ۱۳۴۷ با همت مهندس تقی توکلی پدر صنعت نوین ایران ، گروه صنعتی ماشین‌سازی تبریز در قلب تپنده ی آذربایجان و شهر تبریز راه‌اندازی شد . اما یک سال پیش از آغاز به کار این کارخانه ، تیم فوتبال ماشین‌سازی توسط گروهی از جوانان فوتبالیست شهر تبریز شکل گرفته بود تا تاریخ دقیق تاسیس باشگاه ماشین‌سازی سال ۱۳۴۶ باشد .
ماشین‌سازی که از آن به عنوان دیرینه‌ترین باشگاه ورزشی شمالغرب کشور یادمی‌شود از ابتدای تاسیس ، فراز و نشیب‌های گوناگونی را پشت سر گذاشته . مجموعه‌یی که از بدو تاسیس تا به امروز ده‌ها بازیکن شاخص و ممتاز را پرورش داده و به رده‌های ملی فرستاده و چندین مربی مختلف فوتبالی نیز روی نیمکت ماشین‌سازان حضور یافته و با کسب دانش و تجربه و مهارت کافی دارای اسم و رسم شده‌اند . یک نمونه از ایشان رسول خطیبی است که هم فوتبالش را در رده ی نوجوانان و جوانان ماشین‌سازی آغاز کرده و هم برای نخستین بار در مقام سرمربی ، هدایت سبزپوشان فوتبال تبریز به سال ۱۳۸۹ را بر عهده گرفته است .
مشکلات عدیده و چالش‌های اساسی این باشگاه قدیمی شهر تبریز از سال ۱۳۸۷ پدیدار شد ، آن چنان که مدیران گروه صنعتی و ورزشی ماشین‌سازی تبریز در اقدامی عجیب و رازآلود رای به انحلال باشگاه ماشین‌سازی داده و دستور به برون راندن تشکیلات باشگاهی از بستر کارخانجات را دادند . در آن هنگام جواد شهلایی مدیرکل وقت تربیت بدنی آذربایجان شرقی مانع از منحل شدن باشگاه ماشین‌سازی شد ولی از دیدگاه مدیران کارخانه ، باشگاه ماشین‌سازی برای آن ها از بین رفته بود . در پسین سال ها شهرام دبیری مالکیت باشگاه را برعهده گرفت و سبزجامگان آذربایجان را با نام ماشین‌سازی دبیری روانه ی رقابت های لیگ یک کرد . وی نزدیک به سه سال از قدیمی ترین تیم فوتبال شهرتبریز پشتیبانی لازم را به عمل آورد اما دبیری هم نتوانست از عهده ی هزینه‌های سرسام آور تیمداری برآمده و با انتشار بیانیه‌یی از تیمداری حرفه‌یی کناره‌گیری کرد .
پس از آن مالکیت تیم فوتبال ماشین‌سازی توسط هیات فوتبال آذربایجان شرقی برای دو سال متوالی به افراد حقیقی و حقوقی مختلفی سپرده شد . در همان روزها قرار بود امتیاز باشگاه ماشین‌سازی از شهر تبریز به یکی دو شهرستان دیگر واگذار شود ولی با اعتراض و واخواهی هواداران ، باشگاه ماشین‌سازی در تبریز ماند و سرانجام صادق نجفی شهردار شهر تبریز باشگاه ماشین‌سازی را به مجموعه ی ورزشی سازمان شهرداری پیوند زد و این باشگاه پس از بیست سال دوری از گردونه ی هماوردی‌های رده ی نخست فوتبال کشور به رقابت های جام خلیج فارس صعود کرد که البته این صعود پرافتخار تنها یک سال دوام آورد و ماشین پیر فوتبال تبریز بازهم از جاده ی پر پیچ و خم لیگ برتر واژگون و به لیگ درجه ی دو فوتبال باشگاهی سقوط کرد . پس از سقوط ماشین‌سازان ، سازمان شهرداری تبریز از ادامه ی حمایت و پشتیبانی قدیمی‌ترین تیم فوتبال شهر تبریز انصراف داد و بازهم امتیاز باشگاه به یک فرد حقیقی واگذارشد .
این بار بخش خصوصی که عهده‌دار مالکیت باشگاه ماشین‌سازی شده بود ، در همان ابتدای کار و در هفته ی سوم رقابت های جام آزادگان از تیمداری انصراف داد و قرارداد تمامی بازیکنان به صورت یک طرفه فسخ شد و بیم آن می‌رفت به دلیل عدم شرکت تیم در رقابت ها ، مدیران برگزار کننده ی مسابقات ماشین‌سازی را از لیگ کنار گذارند . با این حال یک بار دیگر گروهی از هواداران ماشین‌سازی گردهم آمده و این بار نزد مهندس محمدرضا زنوزی مطلق مالک باشگاه گسترش فولاد رفته و از ایشان درخواست کردند تا از ماشین‌سازان حمایت به عمل آورد که مالک باشگاه گسترش فولاد درخواست هواداران را پذیرفت و با آغوشی باز میزبان باشگاه ماشین‌سازی در مجموعه ی ورزشی خود شد و ماشین‌سازان را با حمایت‌های مالی و معنوی دوچندان راهی رقابت های جام آزادگان کرد .
پس از پایان رقابت های ۹۷-۱۳۹۶ لیگ یک ، فردی مرموز کارخانجات ماشین‌سازی را از سازمان بخش خصوصی خریداری کرد و مدعی شد می‌خواهد فرزند خلف و قهرمان گروه صنعتی ماشین‌سازی را به بطن و زادگاه خود که همانا بستر کارخانجات ماشین‌سازی است ، بازگرداند و برای انجام این کار وی و همراهان او تلاش های فراوانی هم انجام دادند ، غافل از آن که داستان چیز دیگری بود و در نهایت با بازداشت این فرد به اتمام رسید ؛ اتفاقی که باعث شد پروژه ی بازگشت باشگاه به کارخانجات ماشین‌سازی منتفی شود . در پی این داستان زنوزی مالک باشگاه گسترش فولاد تصمیم گرفت نام تیم شخصی خود ” گسترش فولاد ” را به ” ماشین‌سازی ” تغییر داده و به جای گسترش‌فولاد محروم از داشتن سرمایه‌ای بنام هواداران ، باشگاه پرهوادارتر ماشین‌سازی را راهی رقابت های لیگ برتر کند . البته از سوی او امتیاز لیگ یکی باشگاه ماشین‌سازی به شهرستان ارومیه پیشکش شد و تیم فوتبال ماشین‌سازی به جای گسترش فولاد وارد رقابت های جام خلیج فارس شد و وی بنابه درخواست هواداران ، مالکیت باشگاه تراکتورسازی را هم بر عهده گرفت و پسوند “سازی” را حذف و سرخ پوشان آذربایجان را با نام تراکتور تجهیز و رهسپار جام خلیج‌فارس کرد .
ماشین‌سازان در سه سال گذشته با حمایت های زنوزی در رقابت های لیگ‌برتر حضور داشتند اما از ابتدای فصل جاری رقابت ها ۱۴۰۰-۱۳۹۹ تیم فوتبال ماشین‌سازی به دلیل مشکلات مالی در حد یک تیم لیگ یکی بسته شد و از همان ابتدای کار در قعر جدول دچار ایستایی شده و کاندیدای سقوط به لیگ یک شد . در نخستین روزهای سال ۱۴۰۰ مالک باشگاه با انتشار بیانیه‌یی همراه با توضیحاتی دال بر ناتوانی برای حمایت همزمان دو باشگاه ، از حمایت یکی از دو تیم تحت مالکیت خود (ماشین‌سازی) انصراف داده ، اعلام داشت امتیاز باشگاه را بدون هیچ چشمداشتی به هیات فوتبال استان می‌سپارد .
در حال حاضر یکی دو فرد حقیقی و بخش خصوصی به صورت جدی خواهان خریداری امتیاز باشگاه ماشین‌سازی هستند اما از سوی آن ها بدهی‌های کلان باشگاه سد و مانعی عنوان شده که در صورت عدم پرداخت این بدهی‌های نزدیک به ۳۰۰ میلیارد ریالی توسط مالک باشگاه ، توان کافی مالی برای خریداری امتیاز باشگاه و پرداخت بدهی‌های قبلی آن را نخواهندداشت . جواد ششگلانی رییس هیات فوتبال استان نیز با انتشار نامه‌یی رسمی و اعلام رقم بدهی‌های باشگاه ، درخواست مالک تیم فوتبال ماشین‌سازی را رد کرده و اکیداً توصیه کرده ایشان دست‌کم تا پایان فصل از باشگاه ماشین‌سازی حمایت کنند ، ولی زنوزی مالک باشگاه بازهم به نامه ی هیات فوتبال پاسخ داده و با شرح ماوقع داستان در شش بند جداگانه اعلام داشته تا مشخص شدن تکلیف مالکیت ، ادامه ی فعالیت باشگاه ماشین‌سازی را به حالت تعلیق درخواهدآورد .
باشگاه ماشین‌سازی از دل و بطن گروه صنعتی و کارخانجات ماشین‌سازی برآمده و فرزند و شناسه و برند اجتماعی – ورزشی کارخانجات ماشین‌سازی است ولیکن از زمان برون راندن سبزجامگان فوتبال آذربایجان از دل و بطن و زادگاه خود ، این باشگاه ریشه‌دار شهر تبریز همچو کالایی قابل فروش توسط افراد حقیقی و حقوقی دست به دست داد و ستد شده و درمانده و آواره گردیده است و حالا بیم آن می‌رود که پرهوادارترین تیم تبریز در گذشته این بار برای همیشه به تاریخ بپیوندد .
با بدهی 30 میلیارد تومانی این محتمل‌ترین پایان برای سبزقباهای تبریزی است . تیمی که می‌تواند کلیت لیگ برتر را با چالشی عجیب و جدی مواجه کند .
اشکان حاجی‌نیا
"ورزش سه"
